BE propozon krijimin e Mekanizmit Vjetor të Solidaritetit për azilkërkuesit, si do të funksionojë

12-11-2025

Spanja, Italia, Greqia dhe Qipro do të përfitojnë në 2026 nga zhvendosjet ose kontributet financiare të BE.

Komisioni Europian ka klasifikuar Spanjën, Italinë, Greqinë dhe Qipron si vende “nën presion emigrimi” në raportin e tij të parë vjetor për Azilin dhe Emigracionin, duke theksuar se këto shtete u përballën vitin e kaluar me një nivel të pabarabartë mbërritjesh, përfshirë persona të shpëtuar në det; për këtë arsye, në vitin 2026 ato do të mbështeten nga solidariteti i vendeve të tjera të BE-së, që mund të shprehet ose përmes zhvendosjes së azilkërkuesve në territorin e tyre ose përmes kontributeve financiare.

Çfarë është Mekanizmi Vjetor i Solidaritetit

Së bashku me vlerësimin, Komisioni i ka propozuar 27 vendeve anëtare krijimin e një Mekanizmi Vjetor të Solidaritetit që do të përcaktojë si numrin total të azilkërkuesve për t’u zhvendosur, ashtu edhe shumën që secili vend duhet të alokojë ose ta kompensojë me pagesë; propozimi nuk është publik dhe do të diskutohet nga shtetet anëtare, të cilat duhet të vendosin përmasat dhe pjesën e solidaritetit për çdo vend deri në fund të vitit.

Si do të funksionojnë kontributet

Çdo shtet anëtar, përveç atyre “nën presion emigrimi”, do të kontribuojë në përpjesëtim me popullsinë dhe Prodhimin e Brendshëm Bruto, duke zgjedhur një nga tre mënyrat: të pranojë një numër të caktuar azilkërkuesish; të paguajë 20,000 euro për çdo person që vendos të mos e zhvendosë; ose të financojë mbështetje operacionale në vendet e prekura, ndërsa vendimi përfundimtar do të merret me votim me shumicë të kualifikuar dhe përmasat minimale janë përcaktuar me ligj: 30,000 zhvendosje dhe 600 milionë euro kontribute financiare.

Kush përfiton dhe cilët janë “në rrezik”

Përveç katër vendeve përfituese, raporti identifikon 12 shtete “në rrezik presioni emigrimi”: Belgjikën, Bullgarinë, Gjermaninë, Estoninë, Irlandën, Francën, Kroacinë, Letoninë, Lituaninë, Holandën, Poloninë dhe Finlandën, të cilat janë të detyruara të shprehin solidaritet ndaj vendeve nën presion, por situata e tyre do të rivlerësohet për të shmangur detyrime të pabarabarta vitin pasardhës.

Vendet me situatë të konsiderueshme emigrimi dhe përjashtimet

Në një grup të tretë hyjnë vendet “që përballen me një situatë të konsiderueshme emigrimi”: Bullgaria, Çekia, Estonia, Kroacia, Austria dhe Polonia; edhe këto kontribuojnë në mekanizëm, por mund të kërkojnë përjashtim nga kuota, me kusht që Komisioni ta certifikojë dhe shtetet e tjera ta miratojnë, dhe nëse miratohet, vendi i përjashtuar nuk është i detyruar të pranojë azilkërkues apo të paguajë, ndërsa kuota e tij nuk rishpërndahet.

Kalendari i vendimmarrjes dhe zbatimit

Mekanizmi do të finalizohet nga vendet e BE-së përmes diskutimeve mbi propozimin e Komisionit, ndërsa rregullorja pritet të hyjë në fuqi në qershor 2026, me vlerësimin e parë të zbatimit në korrik 2026.

Kundërshtimet dhe pasojat ligjore

Disa qeveri kanë njoftuar se nuk do të zbatojnë rregullat e reja: kryeministri hungarez Viktor Orbán, ai i Polonisë Donald Tusk dhe kryeministri sllovak Robert Fico kanë deklaruar se nuk do të kontribuojnë as financiarisht dhe as me pranime; “Polonia nuk do të pranojë emigrantë në kuadër të Paktit për Emigracionin. As nuk do të paguajmë për ta,” shkroi Tusk në X, ndërsa Komisioneri Europian për Çështjet e Brendshme Magnus Brunner pranoi se Budapesti dhe Varshava ende nuk kanë paraqitur planet e zbatimit, dhe mungesa e kontributit do të përbëjë “shkelje të detyrimeve sipas ligjit të BE-së”, që mund të çojë në procedura shkeljeje sapo rregullorja të hyjë në fuqi.

Konteksti dhe shifrat e fundit

Sipas Komisionit, situata e përgjithshme emigratore në BE është përmirësuar, me kalimet e paligjshme të kufirit të ulura me 35% gjatë periudhës korrik 2024 – qershor 2025, por hyrjet e parregullta, lëvizjet e paautorizuara brenda BE-së dhe instrumentalizimi i emigracionit nga Rusia dhe Bjellorusia mbeten sfida të rëndësishme për Unionin.

Burimi: Euronews